ZE SZCZĘŚCIEM MI DO TWARZY
Cztery pojęcia szczęścia
Co znaczy słowo „szczęście”? – zastanawia się Władysław Tatarkiewicz i wyróżnia cztery znaczenia tego słowa. Dwa z nich używane są w mowie potocznej, a pozostałe dwa – raczej w filozofii. 1) Szczęście w znaczeniu obiektywnym, jako zespół dodatnich wydarzeń, jako pomyślny układ warunków życia. W tym sensie szczęście sprowadza się do powodzenia lub pomyślności. „Miał szczęście” mówimy o kimś, kto wygrał na loterii lub wybrnął z trudnej sytuacji. Podobnie rozumie się „szczęście w kartach” lub „do interesów”. Chodzi tu zawsze o dodatni układ wydarzeń, pomyślny los, szczęśliwy traf . 2) Szczęście w znaczeniu subiektywnym, jako rodzaj przeżycia, które jest szczególnie radosne i głębokie. O tym właśnie pisze Żeromski w Ludziach bezdomnych: „Szczęście jak ciepła krew wpłynęło do jej serca falą powolną”. A więc jest to stan intensywnej radości, stan błogości lub upojenia. Przeciwnie niż w pierwszym wypadku, ważne jest tutaj wewnętrzne przeżycie, a nie zewnętrzne warunki, które to przeżycie wywołały. A więc jest to szczęście w znaczeniu psychologicznym. Oba znaczenia wyraźnie się różnią, jednak ludzie przeważnie wiążą szczęście subiektywne z obiektywnym, a nawet je od obiektywnego uzależniają – czujemy radość, gdy doznajemy pomyślności i powodzenia — nic więc dziwnego, że niektóre języki, tak jak język polski, mają dla nich wspólną nazwę. 3. Obiektywne filozoficzne pojęcie szczęścia – stosował je Arystoteles, gdy określał, że być szczęśliwym to „dobrze żyć i dobrze się mieć” oraz Boecjusz, gdy objaśniał, że szczęście to stan doskonały, a doskonały przez to, że łączy wszelkie dobra. Jednak podobnym pojęciem posługiwał się również Herodot, gdy pisał o Tellosie, że szczęście jego było w tym, iż „poległ za ojczyznę”, choć nie chodziło tu ani o pomyślność, ani o jednorazową wielką radość. Wszyscy oni rozumieli przez szczęście fakt, że ktoś posiada największą miarę dóbr dostępną człowiekowi. 4. Subiektywne filozoficzne pojęcie szczęścia. W tym właśnie znaczeniu używa pojęcia szczęścia współczesny etyk angielski, gdy mówi, że jest ono „zadowoleniem z życia wziętego w całości”. Podobnie rozumiał je osiemdziesięcioletni Goethe, gdy pisał o sobie, że „jest szczęśliwy i pragnąłby życie swe przeżyć powtórnie”. Szczęście w tym czwartym znaczeniu polega na tym, że człowiek jest zadowolony ze swojego swego życia. Szczęście tak rozumiane różni się jednak od szczęścia „psychologicznego
